Historia – Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej

Ilustracja przedstawiająca  polskich zesłańców na Syberii, z barakami w tle i rosyjskimi żołnierzami pilnującymi porządku. Zimowy krajobraz oraz surowe warunki podkreślają atmosferę trudów i wytrwałości.

Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej

Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej

Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej była jednym z kluczowych elementów kształtujących pozycję Polski w międzynarodowym systemie. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Polska musiała nie tylko zadbać o swoją wewnętrzną stabilność, ale również o bezpieczeństwo w trudnej sytuacji geopolitycznej. Położenie Polski między Niemcami, Rosją i innymi dużymi państwami europejskimi sprawiało, że polityka zagraniczna była ściśle związana z koniecznością utrzymania równowagi w relacjach międzynarodowych oraz zabezpieczenia narodowych interesów.

Początkowe wyzwania i kształtowanie polityki zagranicznej

Po odzyskaniu niepodległości, Polska musiała wyznaczyć swoje granice, co wiązało się z konfliktami granicznymi oraz negocjacjami z sąsiadami. Na początku lat 20. XX wieku, Polska była zaangażowana w liczne spory terytorialne z Niemcami, Czechosłowacją, Ukrainą i Rosją bolszewicką. Polityka zagraniczna była w tym czasie silnie skoncentrowana na obronie i stabilizacji granic, a także na uzyskaniu międzynarodowego uznania oraz wsparcia dla niepodległości.

Józef Piłsudski – twórca polityki „Prometeizmu” i „Międzymorza”

Po zamachu majowym w 1926 roku, Józef Piłsudski, jako faktyczny lider Polski, kształtował politykę zagraniczną kraju. Jego wizja opierała się na stworzeniu silnej strefy buforowej między Polską a ZSRR, a także na utrzymaniu równowagi między Niemcami i Rosją. Piłsudski miał nadzieję, że Polska stanie się centrum regionu, tworząc blok państw, które będą współpracować ze sobą w celu ochrony przed agresją ze strony większych mocarstw.

Piłsudski propagował ideę „Międzymorza” – sojuszu państw Europy Środkowo-Wschodniej, który miałby obejmować Polskę, Czechosłowację, Węgry, Rumunię, a także państwa bałtyckie. Z kolei polityka „Prometeizmu” zakładała wspieranie narodów, które dążyły do niepodległości w granicach Rosji, takich jak Ukraińcy, Białorusini i inne mniejszości narodowe, co miało osłabić potęgę bolszewickiej Rosji.

Polityka wobec Niemiec

Po zakończeniu I wojny światowej, Polska znalazła się w trudnej sytuacji w relacjach z Niemcami, które nie mogły pogodzić się z utratą terytoriów, w tym Górnego Śląska, Wielkopolski oraz Pomorza. Po licznych napięciach i sporach, Polska starała się prowadzić politykę równowagi, starając się uniknąć wojny, ale jednocześnie zabezpieczać swoje interesy.

Po upadku monarchii niemieckiej w 1918 roku i powstaniu Republiki Weimarskiej, stosunki z Niemcami początkowo były niestabilne. Jednak na początku lat 30. XX wieku, po dojściu Adolfa Hitlera do władzy, relacje z Niemcami zaczęły się pogarszać. Niemiecka polityka ekspansjonistyczna, szczególnie po remilitaryzacji Nadrenii i agresji na Czechosłowację, zbliżyła Polskę do innych państw Europy Środkowej, takich jak Francja i Wielka Brytania, ale także wymagała od Polski prowadzenia ostrożnej polityki wobec Niemiec.

Polityka wobec ZSRR

Relacje z ZSRR były jednym z głównych problemów w polityce zagranicznej Polski. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej (1919–1921) i podpisaniu Traktatu Ryskiego w 1921 roku, Polska utrzymała granice wschodnie, ale stosunki z ZSRR pozostały napięte. Piłsudski był zwolennikiem silnej polityki obronnej, traktując ZSRR jako główne zagrożenie dla suwerenności Polski.

W latach 30. XX wieku, Polska starała się zabezpieczyć swoje granice wschodnie, zawierając sojusze z państwami bałtyckimi, Rumunią oraz Czechosłowacją. Jednak po dojściu Hitlera do władzy i eskalacji napięcia w Europie, Polska musiała zmienić podejście do ZSRR, ponieważ obawiała się, że może zostać wciągnięta w konflikt z Niemcami i ZSRR jednocześnie.

Polityka „Balki Bałtyckiej” i sojusz z Francją

Po przewrocie majowym Piłsudski starał się budować sojusze z państwami bałtyckimi, Rumunią i Czechosłowacją, tworząc tzw. „Balki Bałtycką” – regionalny system sojuszy mający na celu ochronę przed agresją Niemiec i Rosji. Polska starała się utrzymać równowagę między silnymi sąsiadami, a także rozwijała współpracę z Francją, która była jednym z głównych sojuszników Polski. Sojusz z Francją był szczególnie ważny w kontekście obawy przed niemiecką agresją, zwłaszcza po dojściu Hitlera do władzy w 1933 roku.

Polska podpisała z Francją układ sojuszniczy, który gwarantował wzajemną pomoc w przypadku ataku zewnętrznego, co miało wzmocnić bezpieczeństwo Polski w obliczu rosnącej agresji Niemiec.

Przełomowe momenty w polityce zagranicznej Polski

Pakt Ribbentrop-Mołotow (1939)

W 1939 roku, w wyniku narastającego napięcia w Europie, Polska stała się celem rosnących ambicji zarówno Niemiec, jak i ZSRR. Zawarty 23 sierpnia 1939 roku Pakt Ribbentrop-Mołotow, który przewidywał podział Polski między Niemcy i ZSRR, stanowił tragiczny moment w polityce zagranicznej Polski. Choć Polska próbowała unikać wojny i utrzymywała sojusze z Wielką Brytanią i Francją, nie była w stanie zapobiec agresji, która miała miejsce 1 września 1939 roku, kiedy Niemcy zaatakowały Polskę, rozpoczynając II wojnę światową.

Podsumowanie

Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej była skomplikowaną grą dyplomatyczną, której celem było zapewnienie bezpieczeństwa kraju w trudnym geopolitycznym otoczeniu. Piłsudski dążył do stworzenia silnego bloku państw w Europie Środkowo-Wschodniej, a także starał się utrzymywać równowagę między Niemcami i ZSRR. Mimo starań, Polska nie była w stanie uniknąć tragicznych wydarzeń, które miały miejsce po wybuchu II wojny światowej, jednak jej polityka zagraniczna w latach 1918–1939 pozostawiła trwały ślad w historii Polski i Europy.

Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej – poziom dopuszczający (ocena 2)

Pojęcie: polityka równej odległości (równowagi)

  • Polityka zagraniczna prowadzona przez Polskę w latach 30. XX wieku, która polegała na utrzymywaniu równych stosunków z dwoma głównymi sąsiadami: Niemcami i ZSRR, aby unikać uzależnienia od któregoś z nich.

„Polityka równej odległości zakładała neutralność wobec Niemiec i ZSRR, aby utrzymać niezależność Polski.”

Lokalizacja w czasie

  1. Układy sojusznicze z Francją i Rumunią (1921):
    • Polska podpisała sojusze z Francją (sojusz obronny) i Rumunią (sojusz przeciwko ZSRR) jako zabezpieczenie przed potencjalną agresją Niemiec i ZSRR.
  2. Pakt Ribbentrop–Mołotow (23 sierpnia 1939 roku):
    • Tajny układ między Niemcami a ZSRR o podziale stref wpływów w Europie Środkowo-Wschodniej, w wyniku którego Polska została podzielona między obu agresorów.

„Polska podpisała sojusze z Francją i Rumunią w 1921 roku, ale pakt Ribbentrop-Mołotow z 1939 roku przypieczętował jej los.”

Postać: Józef Beck

  • Minister spraw zagranicznych w latach 1932–1939, główny architekt polskiej polityki zagranicznej. Był zwolennikiem polityki równowagi między Niemcami a ZSRR. W 1939 roku odrzucił niemieckie żądania terytorialne i sojusz przeciwko ZSRR.

„Józef Beck realizował politykę równowagi i bronił niezależności Polski wobec Niemiec i ZSRR.”

Polityka równej odległości – na czym polegała?

  1. Neutralność wobec Niemiec i ZSRR:
    • Polska starała się unikać nadmiernego zbliżenia do jednego z dwóch sąsiadów, aby nie sprowokować konfliktu z drugim.
  2. Podpisanie paktów o nieagresji:
    • 1932 rok – pakt o nieagresji z ZSRR.
    • 1934 rok – deklaracja o niestosowaniu przemocy z Niemcami.

„Polityka równowagi opierała się na utrzymywaniu neutralnych stosunków z Niemcami i ZSRR.”

Żądania wobec Polski wysuwane przez III Rzeszę w 1938 roku

  1. Korytarz eksterytorialny:
    • Niemcy zażądali połączenia Pomorza z Prusami Wschodnimi przez tzw. korytarz eksterytorialny, który miał przebiegać przez polskie terytorium.
  2. Gdańsk:
    • Włączenie Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy.
  3. Przyłączenie Polski do Paktu Antykominternowskiego:
    • Niemcy naciskały na Polskę, aby przystąpiła do ich sojuszu przeciwko ZSRR.

„III Rzesza żądała korytarza eksterytorialnego, Gdańska i przystąpienia Polski do paktu antykominternowskiego.”

Postawa polskich władz wobec żądań III Rzeszy

  1. Stanowcze odrzucenie:
    • Józef Beck w imieniu rządu polskiego odrzucił wszystkie niemieckie żądania, uznając je za naruszenie suwerenności Polski.
  2. Wzmocnienie sojuszy:
    • Polska zacieśniła współpracę z Francją i Wielką Brytanią, co doprowadziło do podpisania sojuszy obronnych w 1939 roku.

„Polska odrzuciła żądania III Rzeszy, broniąc swojej suwerenności i zacieśniając sojusze z Zachodem

Ilustracja przedstawiająca scenę „Pracy u podstaw,” gdzie nauczyciel w skromnej wiejskiej szkole uczy dzieci i dorosłych podstaw czytania i pisania. Obrazy oddają atmosferę wspólnoty, nadziei i dążenia do postępu przez edukację.

Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej – poziom dostateczny (ocena 3)

Lokalizacja w czasie

  1. Układ o nieagresji między Polską a ZSRR (1932):

    • Polska i ZSRR podpisały pakt, który miał zapobiegać wzajemnym konfliktom zbrojnym i ustabilizować relacje na wschodniej granicy.

  2. Układ o niestosowaniu przemocy między Polską a Niemcami (1934):

    • Porozumienie podpisane przez Józefa Lipskiego i Konstantina von Neuratha gwarantowało, że oba państwa nie będą stosować przemocy w rozwiązywaniu sporów.

  3. Przyłączenie Zaolzia do Polski (październik 1938):

    • Polska zajęła Zaolzie, korzystając z osłabienia Czechosłowacji po układzie monachijskim.

  4. Polsko-brytyjski układ sojuszniczy (25 sierpnia 1939):

    • Polska zawarła formalny układ z Wielką Brytanią, zobowiązując się do wzajemnej pomocy w przypadku agresji ze strony Niemiec.

„Polska zawarła układy o nieagresji z ZSRR (1932) i Niemcami (1934), przyłączyła Zaolzie (1938), a w 1939 roku podpisała sojusz z Wielką Brytanią.”

Lokalizacja w przestrzeni

  • Zaolzie: Teren zamieszkany przez ludność polską i czeską, który Polska zajęła w październiku 1938 roku, wykorzystując kryzys polityczny w Czechosłowacji.

„Zaolzie zostało przyłączone do Polski w 1938 roku w wyniku kryzysu Czechosłowacji.”

Postacie

  1. Joachim von Ribbentrop – Minister spraw zagranicznych III Rzeszy, współautor paktu Ribbentrop-Mołotow, który przewidywał podział Polski między Niemcy a ZSRR.
  2. Wiaczesław Mołotow – Minister spraw zagranicznych ZSRR, podpisujący w imieniu ZSRR pakt z Niemcami w sierpniu 1939 roku.

„Ribbentrop i Mołotow byli architektami paktu, który podzielił Polskę między Niemcy a ZSRR.”

Rola sojuszu z Francją i Rumunią w polityce zagranicznej Polski

  1. Sojusz z Francją (1921):

    • Gwarantował wzajemną pomoc w przypadku agresji Niemiec lub ZSRR. Francja miała wspierać Polskę militarnie w razie wojny.

  2. Sojusz z Rumunią (1921):

    • Polska i Rumunia zawarły porozumienie wymierzone przeciwko ZSRR, zabezpieczając swoje wschodnie granice.

„Sojusze z Francją i Rumunią miały zabezpieczyć Polskę przed agresją ze strony Niemiec i ZSRR.”

Sposób realizacji polityki równowagi

  1. Układy o nieagresji:

    • Polska podpisała pakt z ZSRR (1932) i deklarację o niestosowaniu przemocy z Niemcami (1934), co pozwoliło zachować neutralność wobec obu mocarstw.

  2. Unikanie zbytniego zbliżenia:

    • Polska starała się nie wiązać zbyt silnie z żadnym z sąsiadów, utrzymując dystans zarówno wobec Niemiec, jak i ZSRR.

„Polska realizowała politykę równowagi, podpisując układy z Niemcami i ZSRR, ale unikała zbytniego zbliżenia do obu mocarstw.”

Okoliczności przyłączenia Zaolzia do Polski

  1. Kryzys Czechosłowacji:
    • Po układzie monachijskim (1938) i rozbiorze Czechosłowacji przez Niemcy, Polska zażądała przyłączenia Zaolzia, zamieszkanego przez ludność polską.
  2. Polska ultimatum:
    • Rząd polski wystosował ultimatum do Czechosłowacji, które zakończyło się bez walk przekazaniem Zaolzia Polsce.

„Zaolzie przyłączono do Polski po rozpadzie Czechosłowacji, w wyniku ultimatum rządu polskiego.”

Postanowienia paktu Ribbentrop-Mołotow (23 sierpnia 1939)

  1. Tajne protokoły:

    • Niemcy i ZSRR ustaliły podział Europy Środkowo-Wschodniej na strefy wpływów.
    • Polska miała zostać podzielona wzdłuż linii rzek Narew-Wisła-San.

  2. Podział terytoriów:

    • ZSRR miał otrzymać wschodnią Polskę, kraje bałtyckie i część Finlandii.
    • Niemcy miały przejąć zachodnią Polskę i Litwę.

„Pakt Ribbentrop-Mołotow przewidywał podział Polski i ustalenie stref wpływów między Niemcy a ZSRR.”

Ilustracja przedstawiająca „Rugi Pruskie” – masowe wysiedlenia Polaków z ziem pruskich. Obrazy oddają atmosferę niepewności i smutku, ukazując rodziny opuszczające swoje domy z całym dobytkiem.

Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej – poziom dobry (ocena 4)

Pojęcia: Międzymorze i polityka prometejska

  1. Idea Międzymorza:

    • Koncepcja polityczna Józefa Piłsudskiego, zakładająca utworzenie federacji państw Europy Środkowo-Wschodniej, obejmującej Polskę, Litwę, Łotwę, Estonię, Ukrainę, Rumunię, Węgry i inne kraje.
    • Miała na celu wzmocnienie pozycji tych państw wobec Niemiec i ZSRR oraz zapewnienie stabilności w regionie.

  2. Polityka prometejska:

    • Polityka wspierania ruchów narodowo-wyzwoleńczych w ZSRR, takich jak ruchy ukraińskie, kaukaskie i białoruskie, aby osłabić wewnętrznie Związek Radziecki.

„Międzymorze dążyło do stworzenia federacji państw w Europie Środkowej, a polityka prometejska osłabiała ZSRR przez wspieranie ruchów narodowo-wyzwoleńczych.”

Lokalizacja w czasie

  1. Traktat w Locarno (1925):

    • Ustalono nienaruszalność granicy między Niemcami a Francją i Belgią, ale Niemcy odmówiły uznania granicy z Polską i Czechosłowacją.
    • Polska, mimo że była sygnatariuszem, nie uzyskała gwarancji swoich granic zachodnich.

  2. Przedstawienie niemieckich roszczeń wobec Polski (wrzesień 1938):

    • Niemcy żądały włączenia Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy i stworzenia korytarza eksterytorialnego przez polskie Pomorze.

  3. Udzielenie gwarancji Polsce przez Wielką Brytanię (marzec 1939):

    • Wielka Brytania zobowiązała się do obrony Polski w przypadku agresji ze strony Niemiec.

  4. Wypowiedzenie deklaracji o niestosowaniu przemocy przez III Rzeszę (kwiecień 1939):

    • Niemcy jednostronnie zerwały układ z 1934 roku, co otworzyło drogę do wojny.

„Traktat w Locarno (1925) nie zagwarantował polskich granic, a w 1939 roku Wielka Brytania udzieliła Polsce gwarancji bezpieczeństwa.”

Wpływ traktatu w Locarno na międzynarodową pozycję Polski

  • Traktat w Locarno wzmocnił bezpieczeństwo Francji i Belgii, ale zignorował wschodnie granice Niemiec, w tym granicę z Polską.
  • Polska nie uzyskała gwarancji nienaruszalności swoich granic, co osłabiło jej pozycję na arenie międzynarodowej.

„Traktat w Locarno poprawił bezpieczeństwo Francji, ale osłabił międzynarodową pozycję Polski.”

Znaczenie Międzymorza i polityki prometejskiej

  1. Międzymorze:

    • Polska dążyła do zjednoczenia państw Europy Środkowo-Wschodniej w federację, aby przeciwdziałać naciskom Niemiec i ZSRR.
    • Idea napotkała opór ze strony sąsiednich państw, szczególnie Litwy i Czechosłowacji, które obawiały się polskiej dominacji.

  2. Polityka prometejska:

    • Promowanie niepodległości narodów w ZSRR, takich jak Ukraińcy, Gruzini i Białorusini.
    • Celem było osłabienie ZSRR i podważenie jego wewnętrznej stabilności.

„Międzymorze miało wzmocnić Europę Środkowo-Wschodnią, a polityka prometejska osłabić ZSRR.”

Zacieśnianie współpracy Polski z Wielką Brytanią i Francją przed II wojną światową

  1. Sojusz z Francją:
    • Polska liczyła na wsparcie militarne Francji w razie wojny z Niemcami, co wynikało z układu sojuszniczego z 1921 roku.
  2. Gwarancje Wielkiej Brytanii (1939):
    • W odpowiedzi na niemieckie roszczenia wobec Polski, Wielka Brytania zobowiązała się do pomocy wojskowej w przypadku niemieckiej agresji.
  3. Pakt wojskowy z Francją i Wielką Brytanią (25 sierpnia 1939):
    • Formalne sojusze, które miały wzmocnić pozycję Polski w obliczu niemieckiego zagrożenia.

„Współpraca z Wielką Brytanią i Francją miała zabezpieczyć Polskę przed niemiecką agresją, ale sojusznicy nie spełnili swoich zobowiązań.”

Francja w przededniu wybuchu II wojny światowej

  1. Polityka appeasementu:
    • Francja, podobnie jak Wielka Brytania, prowadziła politykę ustępstw wobec Niemiec, co doprowadziło do układu monachijskiego (1938) i osłabiło pozycję Czechosłowacji i Polski.
  2. Zobowiązania wobec Polski:
    • Francja podpisała układ sojuszniczy z Polską, ale jej działania w 1939 roku były ograniczone – nie podjęła skutecznej ofensywy na froncie zachodnim po wybuchu wojny.

„Francja prowadziła politykę appeasementu, a w 1939 roku nie zrealizowała w pełni swoich zobowiązań wobec Polski.”

Ilustracja przedstawiająca Poznański Bazar, ukazująca jego rolę jako centrum polskiego życia społecznego i politycznego w XIX wieku.

Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej – poziom bardzo dobry (ocena 5)

Charakterystyka położenia międzynarodowego II Rzeczypospolitej w latach 20. XX w.

  1. Geopolityczne otoczenie Polski:

    • Polska była otoczona przez dwóch głównych wrogów: Niemcy na zachodzie, które nie uznały granicy polsko-niemieckiej ustalonej w traktacie wersalskim, oraz ZSRR na wschodzie, który dążył do rozszerzenia komunizmu na Europę.
    • Czechosłowacja i Litwa były sąsiadami, z którymi Polska miała konflikty graniczne (np. o Śląsk Cieszyński i Wileńszczyznę).

  2. Stosunki z Francją i Wielką Brytanią:

    • Polska zacieśniła współpracę z Francją, podpisując sojusz w 1921 roku. Francja wspierała Polskę głównie militarnie, widząc w niej sojusznika przeciwko Niemcom i ZSRR.
    • Wielka Brytania była bardziej powściągliwa wobec Polski, koncentrując się na relacjach z Niemcami i ZSRR.

  3. Problemy z sąsiadami:

    • Konflikty terytorialne z Niemcami (o Gdańsk i Pomorze) oraz ZSRR (o Kresy Wschodnie).
    • Spór z Litwą o Wileńszczyznę, która została zajęta przez Polskę w wyniku akcji gen. Lucjana Żeligowskiego w 1920 roku.

„Polska w latach 20. XX w. była otoczona wrogami, a jej relacje z Francją i Wielką Brytanią były nierówne.”

Dlaczego idea Międzymorza i polityka prometejska poniosły fiasko?

  1. Idea Międzymorza:

    • Opozycja sąsiadów: Litwa, Czechosłowacja i Węgry obawiały się polskiej dominacji w projekcie federacji.
    • Brak wsparcia międzynarodowego: Francja i Wielka Brytania nie poparły tej idei, koncentrując się na polityce appeasementu wobec Niemiec.
    • Zróżnicowanie interesów: Państwa Europy Środkowo-Wschodniej miały odmienne cele polityczne i gospodarcze, co uniemożliwiło stworzenie federacji.

  2. Polityka prometejska:

    • Brak zasobów: Polska nie miała wystarczających środków finansowych i politycznych, aby skutecznie wspierać ruchy narodowo-wyzwoleńcze w ZSRR.
    • Represje ZSRR: Sowieci brutalnie tłumili ruchy narodowe, co osłabiło działalność prometejską.
    • Izolacja Polski: Prometeizm nie zyskał szerokiego poparcia międzynarodowego, a ZSRR wzmocnił swoją pozycję w regionie.

„Międzymorze upadło przez brak współpracy sąsiadów, a prometejskie działania osłabiła przewaga ZSRR i brak zasobów Polski.”

Skutki polskiej polityki zagranicznej prowadzonej w okresie sanacji

  1. Polityka równej odległości (równowagi):

    • W latach 30. XX wieku Polska starała się utrzymać neutralność wobec Niemiec i ZSRR.
    • Podpisano pakt o nieagresji z ZSRR (1932) i deklarację o niestosowaniu przemocy z Niemcami (1934), co miało zabezpieczyć Polskę przed wojną.
    • Skutkiem tej polityki było chwilowe uspokojenie relacji z obydwoma sąsiadami, ale nie zabezpieczyło to Polski przed agresją.

  2. Zaostrzenie stosunków z Niemcami i ZSRR:

    • W 1938 roku III Rzesza wysunęła żądania wobec Polski (Gdańsk i korytarz eksterytorialny). Polska je odrzuciła, co zaostrzyło stosunki z Niemcami.
    • W kwietniu 1939 roku Niemcy zerwały deklarację o niestosowaniu przemocy.

  3. Zacieśnianie sojuszy z Zachodem:

    • Polska podpisała sojusz z Wielką Brytanią (1939) i odnowiła układ z Francją, co miało wzmocnić jej pozycję wobec Niemiec.
    • Zachodni sojusznicy zawiedli Polskę, gdyż nie udzielili jej skutecznej pomocy po niemieckiej agresji we wrześniu 1939 roku.

  4. Izolacja międzynarodowa:

    • Brak poparcia dla idei Międzymorza i polityki prometeizmu osłabił pozycję Polski w regionie.
    • Polska znalazła się między Niemcami a ZSRR, bez możliwości stworzenia silnej koalicji regionalnej.

„Polityka sanacji doprowadziła do krótkotrwałej neutralności, ale brak wsparcia sąsiadów i zdrada sojuszników osłabiły Polskę przed wojną.”

Polityka zagraniczna II Rzeczypospolitej – poziom celujący (ocena 6)

Ocena międzynarodowej pozycji Polski w okresie międzywojennym

  1. Sukcesy polityki zagranicznej:

    • Stabilizacja granic: Ustalono granice II RP w wyniku powstań śląskich, wojny polsko-bolszewickiej oraz układu ryskiego (1921).
    • Sojusze z Francją i Rumunią: Polska zabezpieczyła swoje interesy militarnie, zawierając układy sojusznicze z Francją (1921) i Rumunią (1921), co wzmocniło jej pozycję w Europie Środkowo-Wschodniej.
    • Deklaracje o niestosowaniu przemocy: Pakt o nieagresji z ZSRR (1932) i układ z Niemcami (1934) na krótko ustabilizowały relacje z obydwoma mocarstwami.

  2. Problemy międzynarodowe Polski:

    • Brak gwarancji granic: Polska nie uzyskała gwarancji nienaruszalności swoich granic w traktacie wersalskim ani w traktacie w Locarno (1925).
    • Izolacja w regionie: Sąsiedzi Polski, tacy jak Litwa, Czechosłowacja czy Węgry, sprzeciwiali się współpracy w ramach Międzymorza, co osłabiło pozycję Polski w Europie.
    • Rosnące zagrożenie: W latach 30. Niemcy i ZSRR wzmocniły swoje wpływy, co osłabiło polską pozycję, a polityka appeasementu prowadzona przez Francję i Wielką Brytanię pozostawiła Polskę bez realnego wsparcia.

  3. Podsumowanie oceny:

    • Pozycja Polski była ambiwalentna – w latach 20. stabilna dzięki sojuszom i ustaleniu granic, ale w latach 30. osłabiona przez rosnące zagrożenie ze strony Niemiec i ZSRR oraz brak realnego wsparcia sojuszników.

„Polska była znaczącym graczem w Europie Środkowo-Wschodniej, ale jej pozycja międzynarodowa osłabła w latach 30., gdy znalazła się między Niemcami a ZSRR.”

Ocena postawy władz polskich wobec żądań wysuwanych przez III Rzeszę w 1938 r.

  1. Żądania III Rzeszy w 1938 roku:

    • Włączenie Wolnego Miasta Gdańska do III Rzeszy.
    • Korytarz eksterytorialny: Niemcy żądały utworzenia połączenia między Prusami Wschodnimi a resztą Niemiec przez polskie Pomorze.
    • Przystąpienie Polski do Paktu Antykominternowskiego, co wiązałoby Polskę z niemiecką polityką antyradziecką.

  2. Postawa władz polskich:

    • Stanowcze odrzucenie żądań: Józef Beck, minister spraw zagranicznych, uznał żądania niemieckie za naruszenie suwerenności Polski.
    • Zacieśnienie współpracy z Zachodem: Polska podpisała gwarancje z Wielką Brytanią i Francją w 1939 roku, co miało zabezpieczyć kraj przed niemiecką agresją.
    • Mobilizacja obronna: Władze polskie rozpoczęły przygotowania wojskowe, licząc na wsparcie sojuszników.

  3. Ocena polityki władz polskich:

    • Zalety: Polska wykazała się stanowczością w obronie swojej suwerenności i integralności terytorialnej.
    • Ograniczenia: Polska nie przewidziała realnych skutków osamotnienia na arenie międzynarodowej. Sojusze z Wielką Brytanią i Francją, choć obiecujące, okazały się nieskuteczne we wrześniu 1939 roku.

  4. Podsumowanie oceny:

    • Postawa władz polskich była zasadna, choć ryzykowna. Odrzucenie niemieckich żądań broniło polskiej niezależności, ale opierało się na zbyt dużym zaufaniu do zachodnich sojuszników.

„Polska słusznie odrzuciła niemieckie żądania, ale zbyt mocno polegała na niepewnych sojuszach z Zachodem.”

Podsumowanie ogólne

Polityka zagraniczna II RP była odważna, ale w latach 30. XX wieku stała się wyjątkowo trudna ze względu na zmieniające się warunki międzynarodowe. Polska próbowała balansować między Niemcami a ZSRR, co na chwilę przyniosło stabilizację, ale ostatecznie doprowadziło do osamotnienia w obliczu agresji. Postawa władz wobec żądań niemieckich była słuszna z moralnego i politycznego punktu widzenia, lecz nie mogła uchronić kraju przed wojną.

„Polska polityka zagraniczna była odważna, ale nie miała realnych szans na skuteczne zapobieżenie agresji Niemiec i ZSRR.”