HIT – Powstanie Solidarności

Obraz ukazuje rozwój opozycji demokratycznej w Polsce w latach 1976–1980. W centrum sceny znajduje się grupa osób w niewielkim, skromnie urządzonym mieszkaniu, zaangażowana w rozmowy i analizę dokumentów. Na stole leży maszyna do pisania, obok której znajdują się stosy nielegalnych publikacji, symbolizujących działalność podziemnej prasy. Subtelne elementy wystroju, takie jak półki z książkami, podkreślają intelektualny charakter ruchu opozycyjnego. Atmosfera jest pełna determinacji, oddając ducha nadziei i odwagi, który towarzyszył wczesnym działaniom przeciwko władzom komunistycznym.

Powstanie Solidarności

Powstanie Solidarności – narodziny masowego ruchu społecznego

„Solidarność” to niezależny, samorządny związek zawodowy, który powstał w sierpniu 1980 roku w Polsce i stał się symbolem walki z komunizmem. To pierwszy masowy ruch społeczny w Europie Wschodniej, który otwarcie przeciwstawił się władzy komunistycznej, jednocząc robotników, intelektualistów i różne grupy społeczne. Jego działalność doprowadziła do zmian ustrojowych nie tylko w Polsce, ale także w całym bloku wschodnim.


Przyczyny powstania Solidarności

  1. Kryzys gospodarczy i społeczny

    • W latach 70. pogłębiały się problemy gospodarcze: brak podstawowych towarów, rosnące ceny i zadłużenie kraju.
    • Narastało niezadowolenie społeczne z powodu represyjnej polityki władz oraz pogarszających się warunków życia.
  2. Strajki robotnicze w lipcu 1980 roku

    • Bezpośrednią przyczyną była decyzja władz o podwyżkach cen żywności. W lipcu 1980 roku rozpoczęły się pierwsze strajki w zakładach pracy, m.in. w Lublinie i Świdniku, które zapoczątkowały falę protestów w całym kraju.
  3. Brak dialogu z władzami

    • Robotnicy i społeczeństwo nie mieli możliwości wyrażania swoich potrzeb i problemów w oficjalnych strukturach. To skłoniło ich do tworzenia niezależnych form reprezentacji.
  4. Inspiracja opozycją demokratyczną

    • Działalność Komitetu Obrony Robotników (KOR) i innych grup opozycyjnych w latach 70. przygotowała grunt pod masowy ruch społeczny.

Sierpień 1980 – kluczowy moment

  1. Strajk w Stoczni Gdańskiej

    • 14 sierpnia 1980 roku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina wybuchł strajk, który szybko rozprzestrzenił się na inne zakłady. Strajk rozpoczął się po zwolnieniu z pracy Anny Walentynowicz, popularnej działaczki związkowej.
  2. Postulaty robotników

    • Strajkujący przedstawili 21 postulatów, które dotyczyły m.in.:
      • Utworzenia niezależnych związków zawodowych,
      • Zagwarantowania wolności słowa i druku,
      • Poprawy warunków pracy i podwyżek wynagrodzeń,
      • Zaprzestania represji wobec działaczy opozycji.
  3. Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS)

    • Na czele strajków stanął Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, w którym główną rolę odegrał Lech Wałęsa. MKS koordynował działania strajkujących zakładów i negocjacje z władzami.
  4. Porozumienia sierpniowe

    • 31 sierpnia 1980 roku podpisano w Gdańsku porozumienie między MKS a władzami PRL. Najważniejszym jego punktem było uznanie prawa do tworzenia niezależnych związków zawodowych.

Powstanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”

  1. Rejestracja Solidarności

    • W październiku 1980 roku NSZZ „Solidarność” został oficjalnie zarejestrowany. Stał się pierwszym niezależnym związkiem zawodowym w krajach bloku wschodniego, liczącym wkrótce ponad 10 milionów członków.
  2. Charakter ruchu

    • „Solidarność” była czymś więcej niż związkiem zawodowym – stała się ruchem społecznym walczącym o prawa pracownicze, wolności obywatelskie i demokratyczne zmiany w Polsce.

Znaczenie Solidarności

  1. Mobilizacja społeczeństwa

    • Solidarność zjednoczyła różne grupy społeczne: robotników, inteligencję, młodzież i duchowieństwo, tworząc masowy ruch na rzecz zmian.
  2. Presja na władze komunistyczne

    • Ruch stał się realnym zagrożeniem dla władz PRL, które musiały brać pod uwagę postulaty społeczeństwa.
  3. Inspiracja dla innych krajów

    • Powstanie Solidarności pokazało mieszkańcom bloku wschodniego, że pokojowy opór może przynieść rezultaty.

Represje wobec Solidarności

  1. Stan wojenny

    • W obliczu narastającego kryzysu i wpływu Solidarności, 13 grudnia 1981 roku generał Wojciech Jaruzelski wprowadził stan wojenny, który miał na celu zdławienie ruchu. Solidarność została zdelegalizowana, a jej działacze, w tym Lech Wałęsa, internowani.
  2. Dalsza działalność w podziemiu

    • Mimo represji Solidarność kontynuowała działalność w ukryciu, wydając podziemne publikacje i organizując opór przeciw władzy.

Podsumowanie

Powstanie Solidarności w 1980 roku było przełomowym wydarzeniem w historii Polski i Europy Środkowo-Wschodniej. Ruch ten stał się symbolem pokojowej walki o wolność, demokrację i prawa człowieka. Choć władze PRL próbowały go stłumić, Solidarność odegrała kluczową rolę w obaleniu systemu komunistycznego, czego kulminacją były przemiany 1989 roku i utworzenie pierwszego niekomunistycznego rządu w bloku wschodnim.

 

Powstanie Solidarności – Poziom 2

Najważniejsze problemy gospodarcze Polski na przełomie lat 70. i 80. XX w.:

  1. Wzrost cen i inflacja:

    • Na przełomie lat 70. i 80. Polska zmagała się z dużą inflacją i kryzysem gospodarczym. Ceny towarów podstawowych wzrastały, a władze PRL próbowały radzić sobie z tym poprzez podwyżki cen, które prowadziły do masowych protestów społecznych.
  2. Brak towarów:

    • W Polsce panował brak wielu podstawowych dóbr, co pogłębiało frustrację społeczną. Zjawisko tzw. „gospodarki niedoboru” obejmowało nie tylko podstawowe artykuły spożywcze, ale również materiały budowlane, paliwa i inne towary codziennego użytku.
  3. Zadłużenie zagraniczne:

    • W latach 70. PRL zaciągnęło duży dług zagraniczny, głównie na cele inwestycyjne, które nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. W latach 80. kryzys gospodarczy zaostrzył sytuację, a spłata zadłużenia stała się niemożliwa.

„Problemy gospodarcze Polski na przełomie lat 70. i 80. były jednym z głównych powodów, które doprowadziły do masowych protestów społecznych i powstania Solidarności.”


Przykładowe postulaty strajkujących robotników z sierpnia 1980 roku:

  1. Postulaty związane z poprawą warunków pracy:

    • Robotnicy domagali się podwyżek wynagrodzeń, poprawy warunków pracy, ograniczenia norm pracy oraz uznania prawa do zakładania niezależnych związków zawodowych.
  2. Postulaty polityczne:

    • Strajkujący domagali się większych swobód politycznych, wolności słowa, niezależności sądów i zniesienia cenzury.
  3. Postulaty społeczne:

    • Domagano się również poprawy sytuacji socjalnej pracowników i ich rodzin, a także utworzenia Funduszu Świadczeń Socjalnych, który miałby zapewnić wsparcie materialne dla rodzin robotniczych.

„Postulaty strajkujących robotników z sierpnia 1980 roku stanowiły fundament dla powstania Solidarności, która miała stać się potężną siłą opozycyjną wobec PRL.”


Kim byli Lech Wałęsa i Tadeusz Mazowiecki? Jaką pełnili rolę w Solidarności?

  1. Lech Wałęsa:

    • Lech Wałęsa był jednym z liderów strajków w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku, a po powstaniu Solidarności został jej przewodniczącym. Wałęsa stał się symbolem ruchu, który dążył do demokratycznych zmian w Polsce. Po 1989 roku był pierwszym demokratycznie wybranym prezydentem III RP.
  2. Tadeusz Mazowiecki:

    • Tadeusz Mazowiecki był doradcą Solidarności, a także członkiem Komitetu Ekspertów Solidarności. Po 1989 roku został pierwszym niekomunistycznym premierem Polski. Mazowiecki odegrał kluczową rolę w negocjacjach Okrągłego Stołu, które doprowadziły do pokojowego przejścia od komunizmu do demokracji.

„Lech Wałęsa i Tadeusz Mazowiecki byli nie tylko liderami Solidarności, ale także osobami, które miały kluczowy wpływ na późniejszy rozwój Polski po 1989 roku.”

Scena przedstawia działalność Studenckiego Komitetu Solidarności (SKS) w Krakowie w 1977 roku. W małym, słabo oświetlonym pomieszczeniu widoczna jest grupa młodych ludzi, którzy angażują się w organizację działań przeciwko reżimowi komunistycznemu. Niektórzy studenci prowadzą rozmowy, inni piszą na maszynie do pisania i przygotowują ulotki do kolportażu. W tle znajduje się proste umeblowanie oraz stosy niezależnych publikacji, podkreślające skromne warunki działalności. Atmosfera jest napięta, ale pełna determinacji, ukazując ducha oporu i zaangażowania młodych ludzi w walkę o wolność.

Powstanie Solidarności – Poziom 3

Postulaty strajkujących robotników z lipca i sierpnia 1980 roku:

  1. Postulaty polityczne:
    • Wolność słowa i polityczna niezależność: Strajkujący robotnicy domagali się swobody działania dla niezależnych związków zawodowych, zniesienia cenzury oraz umożliwienia legalnego istnienia partii politycznych niezależnych od partii rządzącej.
    • Reformy polityczne: Wśród postulatów było również żądanie demokratyzacji życia politycznego w Polsce, np. prawo do organizowania się, wolne wybory i zniesienie monopolu władzy przez jedną partię.
  2. Postulaty ekonomiczne:
    • Podwyżki wynagrodzeń: Robotnicy domagali się poprawy warunków życia poprzez podwyżki płac, zmniejszenie norm pracy oraz zwiększenie świadczeń socjalnych.
    • Poprawa warunków pracy: Postulowano również poprawę warunków pracy, zredukowanie godzin pracy oraz poprawę bezpieczeństwa w miejscu pracy.

„Postulaty strajkujących w sierpniu 1980 roku były połączeniem żądań ekonomicznych i politycznych, które miały na celu poprawę życia codziennego oraz zapewnienie większych swobód obywatelskich.”


Międzyzakładowy Komitet Strajkowy i porozumienia sierpniowe:

  1. Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS):
    • MKS został utworzony w wyniku strajków, które wybuchły w Stoczni Gdańskiej, a jego celem była koordynacja strajków w różnych zakładach pracy. Komitet pełnił rolę negocjatora pomiędzy strajkującymi a władzami, dążąc do wypracowania porozumienia, które gwarantowałoby realizację postulatów robotników.
  2. Porozumienia sierpniowe:
    • W wyniku negocjacji pomiędzy MKS a przedstawicielami władzy powstały porozumienia sierpniowe, które formalnie uznały istnienie Solidarności jako niezależnego związku zawodowego, a także spełniły część postulatów ekonomicznych, takich jak podwyżki płac i poprawa warunków pracy.

„Porozumienia sierpniowe stanowiły przełomowy moment w historii PRL, ponieważ po raz pierwszy władze komunistyczne zgodziły się na powstanie niezależnego ruchu związkowego.”


Wyjaśnienie pojęć:

  1. Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS):

    • Komitet powstały w wyniku strajków robotniczych w 1980 roku, który koordynował protesty w różnych zakładach pracy i negocjował warunki zakończenia strajków z władzami PRL.
  2. Porozumienia sierpniowe:

    • Zestaw porozumień podpisanych przez przedstawicieli rządu i Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, które uznawały prawa robotników do tworzenia niezależnych związków zawodowych, a także spełniały niektóre z postulatów strajkujących.

„Międzyzakładowy Komitet Strajkowy odegrał kluczową rolę w organizowaniu strajków i osiąganiu porozumień, które stanowiły fundament dla powstania Solidarności.”


Kim byli Anna Walentowicz, Bronisław Geremek, Mieczysław Jagielski?

  1. Anna Walentowicz:
    • Jedna z czołowych postaci Solidarności, działaczka opozycyjna i jedna z inicjatorek strajków w Stoczni Gdańskiej. Walentowicz była symbolem walki o prawa robotników i szerzenie idei Solidarności w Polsce.
  2. Bronisław Geremek:
    • Bronisław Geremek był intelektualistą, historykiem i jednym z ważniejszych doradców Solidarności. W latach 80. był jednym z liderów opozycji, który dążył do zmiany systemu komunistycznego w Polsce. Po 1989 roku był jednym z kluczowych polityków III RP.
  3. Mieczysław Jagielski:
    • Działacz związkowy, który odegrał ważną rolę w organizowaniu strajków robotniczych w Gdańsku i w negocjowaniu porozumień z władzami. Był również współtwórcą Solidarności i jednym z ważniejszych liderów ruchu.

„Postacie takie jak Anna Walentowicz, Bronisław Geremek czy Mieczysław Jagielski miały kluczowy wpływ na rozwój Solidarności i jej rolę w walce o prawa pracownicze i demokratyczne zmiany w Polsce.”

Scena przedstawia współpracę różnych środowisk opozycyjnych w Polsce pod koniec lat 70. W centrum widoczna jest grupa zróżnicowanych osób – intelektualistów, robotników, studentów i młodych działaczy – zgromadzona w prostym pomieszczeniu. Wszyscy są zaangażowani w dyskusje i planowanie strategii, a na stole leżą ulotki, książki oraz notatki, symbolizujące wspólne działania. Tło, złożone z prostych mebli i półek z książkami, podkreśla skromny, oddolny charakter ich pracy. Atmosfera jest pełna determinacji i jedności, oddając ducha integracji, który później umożliwił powstanie „Solidarności”.

 

Powstanie Solidarności – Poziom 4

Sytuacja gospodarcza w Polsce w 1980 roku:

  1. Kryzys gospodarczy:

    • W 1980 roku Polska zmagała się z pogłębiającym się kryzysem gospodarczym. Problemy takie jak wysokie zadłużenie zagraniczne, brak towarów podstawowych i ogromna inflacja doprowadziły do niezadowolenia społecznego. Mimo prób reform, gospodarka PRL borykała się z poważnymi trudnościami.
  2. Bezrobocie i brak towarów:

    • Sytuacja ekonomiczna pogarszała się w wyniku braku wielu produktów i usług, a także masowego bezrobocia, szczególnie w miastach. Wzrost cen, brak surowców, oraz nieudane reformy przyczyniły się do wybuchu strajków w 1980 roku.
  3. Pogłębiające się niezadowolenie społeczne:

    • Mieszkańcy Polski byli sfrustrowani nie tylko złymi warunkami życia, ale także brakiem jakiejkolwiek realnej perspektywy zmiany. W wyniku tego wzrosła aktywność strajkowa, co zapoczątkowało powstanie Solidarności.

„Rok 1980 w Polsce to okres kryzysu gospodarczego, który stał się tłem dla masowych protestów robotniczych, prowadzących do powstania Solidarności.”


Rola Międzyzakładowych Komitetów Strajkowych (MKS) w rozmowach strajkujących robotników z władzami:

  1. Koordynacja strajków:
    • Międzyzakładowe Komitety Strajkowe (MKS) powstały w wyniku strajków robotniczych i pełniły rolę koordynacyjną, organizując protesty, a także pełniąc funkcję negocjacyjną z przedstawicielami rządu. MKS działały w różnych miastach i zakładach pracy, szczególnie w Stoczni Gdańskiej, gdzie strajk miał charakter ogólnokrajowy.
  2. Negocjacje z władzą:
    • MKS prowadziły rozmowy z władzami PRL, domagając się spełnienia postulatów strajkujących, w tym uznania prawa do tworzenia niezależnych związków zawodowych, podwyżek płac oraz poprawy warunków pracy.

„MKS miały ogromne znaczenie w organizacji protestów i w negocjowaniu warunków z władzami, co zaowocowało podpisaniem porozumień sierpniowych.”


Konsekwencje zawarcia porozumień sierpniowych:

  1. Uznanie Solidarności:
    • Porozumienia sierpniowe z sierpnia 1980 roku uznały istnienie „Solidarności” jako niezależnego związku zawodowego, co było ogromnym sukcesem opozycji demokratycznej. To porozumienie dało początek organizacji, która wkrótce stała się jedną z głównych sił opozycyjnych w Polsce.
  2. Zwiększenie praw pracowniczych:
    • Zawarcie porozumienia doprowadziło również do podwyżek płac oraz poprawy warunków pracy w wielu branżach, co przyczyniło się do poprawy sytuacji robotników.
  3. Pierwsze wygrane w walce o demokrację:
    • Dzięki porozumieniom sierpniowym, po raz pierwszy w historii PRL udało się uzyskać takie ustępstwa od rządu, co miało duże znaczenie symboliczne i mobilizujące dla dalszych działań opozycji.

„Porozumienia sierpniowe były kluczowym momentem w historii PRL, dając początek niezależnym strukturom związkowym i dając nadzieję na zmiany polityczne.”


Wyjaśnienie pojęć:

  1. „Przerwy w pracy”

    • Strajk polegający na chwilowym wstrzymaniu pracy przez robotników, często wykorzystywany w okresie protestów w Polsce Ludowej, aby wymusić negocjacje z pracodawcą lub rządem.
  2. „Karnawał Solidarności”

    • Okres w 1980 roku, kiedy Solidarność zyskała szeroką popularność i wsparcie społeczne, stając się legalną organizacją, która miała ogromny wpływ na życie polityczne i społeczne w Polsce.

„Karnawał Solidarności” to czas, w którym ruch zyskał ogromną siłę i zjednoczył miliony Polaków wokół idei demokratycznych.”


Kim byli Andrzej Gwiazda, Bogdan Lis, Bogdan Borusewicz?

  1. Andrzej Gwiazda:

    • Jeden z liderów strajków w Stoczni Gdańskiej. Współzałożyciel Solidarności, później działacz opozycji demokratycznej. Gwiazda był jednym z organizatorów strajków sierpniowych i negocjował warunki porozumienia.
  2. Bogdan Lis:

    • Działacz Solidarności, który również odgrywał kluczową rolę w strajkach w Stoczni Gdańskiej i był jednym z liderów tej organizacji. Lis angażował się w organizowanie protestów i obronę praw robotników.
  3. Bogdan Borusewicz:

    • Ważna postać w ruchu Solidarności, który odegrał rolę w organizowaniu i koordynowaniu strajków. Po 1989 roku stał się jednym z czołowych polityków III RP. Był również członkiem Komitetu Obrony Robotników i jednym z liderów Solidarności.

„Bogdan Lis, Andrzej Gwiazda i Bogdan Borusewicz byli kluczowymi postaciami, które miały znaczący wpływ na powstanie Solidarności oraz jej późniejszą działalność polityczną.”

Obraz przedstawia współpracę polskich działaczy opozycyjnych z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak Amnesty International, w latach 70. W centrum sceny odbywa się spotkanie w profesjonalnym otoczeniu – uczestnicy wymieniają dokumenty i omawiają strategie wsparcia dla praw człowieka. W tle widoczne są globalne elementy, takie jak mapa świata i symbole pokoju oraz sprawiedliwości, podkreślające międzynarodowy charakter działań. Atmosfera obrazu jest pełna determinacji i solidarności, odzwierciedlając wspólne wysiłki na rzecz obrony praw człowieka i przeciwstawiania się represjom władz PRL.

Powstanie Solidarności – Poziom 5

Ocena, które z postulatów robotniczych z sierpnia 1980 r. były możliwe do spełnienia:

  1. Postulaty polityczne i społeczne:
    • Podwyżki płac oraz poprawa warunków pracy były możliwe do spełnienia w krótkim czasie, jako element poprawy sytuacji robotników. Przemiany te nie wymagały zasadniczych reform systemu politycznego, a jedynie kompromisu między robotnikami a władzami PRL.
  2. Uzyskanie praw dla Solidarności:
    • Uzyskanie prawa do istnienia niezależnych związków zawodowych i gwarancji wolności ich działania było możliwe, aczkolwiek wymagało większych ustępstw ze strony władzy komunistycznej.
  3. Postulaty dotyczące zmian politycznych:
    • Większe zmiany, takie jak uznanie wolności słowa, praw do zakładania niezależnych partii politycznych czy reforma sądownictwa, były bardziej problematyczne i nie mogły zostać wprowadzone w krótkim czasie. Jednak były to podstawowe cele opozycji w dalszej perspektywie.

„Postulaty ekonomiczne były stosunkowo łatwe do spełnienia, podczas gdy zmiany polityczne wymagały głębszej reformy całego systemu.”


Różnice między strajkami z sierpnia 1980 r. a wcześniejszymi wystąpieniami robotników:

  1. Skala i organizacja:
    • Strajki z sierpnia 1980 roku były znacznie bardziej zorganizowane niż wcześniejsze protesty, a ich skala obejmowała całą Polskę, w tym kluczowe zakłady przemysłowe, takie jak Stocznia Gdańska.
  2. Postulaty i cel:
    • W przeciwieństwie do wcześniejszych strajków, które miały głównie na celu poprawę warunków pracy, sierpniowe strajki domagały się także fundamentalnych zmian politycznych, takich jak wolność zakładania niezależnych związków zawodowych.
  3. Poparcie społeczne:
    • Strajki w sierpniu 1980 r. uzyskały szersze poparcie społeczne, w tym wsparcie intelektualistów, duchowieństwa oraz szerokich kręgów społeczeństwa. To właśnie wtedy zrodziła się Solidarność, która stała się pierwszą niezależną organizacją w PRL.

„Różnice między strajkami z sierpnia 1980 r. a wcześniejszymi wynikały przede wszystkim z bardziej zaawansowanego poziomu organizacji, większych postulatów politycznych oraz szerszego wsparcia społecznego.”


Reakcje władz PRL na porozumienie sierpniowe:

  1. Początkowa zgoda na porozumienie:

    • Władze PRL początkowo zgodziły się na podpisanie porozumienia, aby uspokoić społeczne napięcia i uniknąć eskalacji protestów. Było to częściowe ustępstwo, które miało na celu zachowanie status quo, choć w rzeczywistości system komunistyczny nie zmienia się w sposób fundamentalny.
  2. Wzrost nieufności wobec Solidarności:

    • Z czasem władze zaczęły dostrzegać rosnącą siłę Solidarności, co prowadziło do ich obaw o utratę kontroli nad państwem. To doprowadziło do próby ograniczenia wpływów Solidarności i dalszego monitorowania jej działalności.
  3. Krótkoterminowa zgoda – długoterminowa kontrola:

    • Mimo że władze PRL zgodziły się na istnienie Solidarności, nie miały zamiaru zaakceptować całkowicie jej roli w polskim życiu politycznym. To w przyszłości doprowadziło do napięć i konfrontacji z ruchem.

„Władze PRL początkowo zgodziły się na porozumienie sierpniowe, jednak z biegiem czasu stawały się coraz bardziej nieufne wobec rosnącej roli Solidarności.”


Znaczenie Posłania I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność” do ludzi pracy Europy Wschodniej:

  1. Międzynarodowe poparcie:

    • Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej miało na celu wyrażenie solidarności z innymi narodami komunistycznymi, które zmagały się z podobnymi problemami. Było to istotne z punktu widzenia międzynarodowego wsparcia dla Solidarności.
  2. Rola Solidarności w Europie Wschodniej:

    • Solidarność chciała pełnić rolę symbolu walki o prawa robotników i wolności obywatelskie w całym bloku wschodnim, wskazując na konieczność reform i zmian systemowych w innych krajach tego regionu.
  3. Wsparcie dla wschodnioeuropejskich ruchów opozycyjnych:

    • Posłanie podkreślało ideę wspólnej walki o lepsze życie dla robotników w całym regionie, a także dało przykład organizacji niezależnych związków zawodowych w krajach zależnych od ZSRR.

„Posłanie to było istotnym elementem propagandy Solidarności i jej roli jako lidera opozycji w krajach bloku wschodniego.”


Wyjaśnienie pojęć:

  1. Niezależne Zrzeszenie Studentów (NZS):

    • Studencka organizacja, która powstała w 1980 roku, wspierając Solidarność i dążąc do demokratyzacji życia politycznego w Polsce. NZS stanowił jeden z elementów opozycji wobec PRL.
  2. „Przerwy w pracy” i „karnawał Solidarności”:

    • „Przerwy w pracy” to strajki i okresy masowego wstrzymania pracy w ramach protestów, natomiast „karnawał Solidarności” to czas, kiedy Solidarność zyskała ogromne poparcie i miała możliwość swobodnego działania w ramach społecznym i politycznym.

Kim byli: Jan Olszewski, Lech Kaczyński, Andrzej Gwiazda, Bogdan Lis?

  1. Jan Olszewski:

    • Działacz opozycyjny, który po 1989 roku został premierem Polski. Wcześniej był prawnikiem i jednym z doradców Solidarności.
  2. Lech Kaczyński:

    • Prezes PiS, który również był ważną postacią Solidarności, później prezydentem Polski. Kaczyński był zaangażowany w walkę o prawa pracownicze i polityczne zmiany w Polsce.
  3. Andrzej Gwiazda i Bogdan Lis:

    • Działacze Solidarności, którzy pełnili kluczowe role w organizowaniu strajków i negocjowaniu z władzami. Gwiazda i Lis byli w czołówce liderów tego ruchu.

„Jan Olszewski, Lech Kaczyński, Andrzej Gwiazda, i Bogdan Lis to postacie, które miały kluczowy wpływ na rozwój Solidarności i walkę o reformy w Polsce.”

Powstanie Solidarności – Poziom 6

Ocena postulatów robotniczych z sierpnia 1980 r. – najbardziej niewygodne dla władzy:

  1. Postulaty dotyczące politycznych i społecznych zmian:

    • Prawo do tworzenia niezależnych związków zawodowych oraz swoboda zakładania partii politycznych były najbardziej niewygodne dla władzy, ponieważ zagrażały stabilności rządów komunistycznych. Uznanie wolności związkowej mogło prowadzić do upadku systemu monopolistycznej kontroli, jaki PRL sprawował nad społeczeństwem.
    • Zniesienie cenzury i wprowadzenie wolności słowa stanowiły bezpośrednie zagrożenie dla polityki PRL, która opierała się na kontrolowaniu informacji i eliminowaniu wszelkich przejawów opozycji.
  2. Spełnienie części postulatów:

    • Choć postulaty ekonomiczne, takie jak podwyżki płac czy poprawa warunków pracy, były bardziej możliwe do spełnienia w krótkim czasie, to te dotyczące reform politycznych były znacznie trudniejsze do zrealizowania przez reżim.

„Postulaty polityczne i społeczne były głównym zagrożeniem dla władzy PRL, ponieważ wymagały zmiany całego systemu politycznego i społeczeństwa.”


Zbieranie informacji o działalności NSZZ „Solidarność” lub NSZZ „Solidarność” RI oraz NZS:

  1. Działalność NSZZ „Solidarność”:

    • NSZZ „Solidarność” była pierwszą niezależną organizacją zawodową w Polsce, która wyrosła z protestów robotniczych w 1980 roku. Po uzyskaniu pełnej legalizacji, stała się główną siłą opozycyjną przeciwko reżimowi komunistycznemu. Organizacja nie tylko dbała o prawa pracowników, ale także angażowała się w działalność polityczną, domagając się reform demokratycznych w kraju.
  2. Działalność NZS:

    • Niezależne Zrzeszenie Studentów (NZS) było organizacją studencką, która wspierała „Solidarność”, a także prowadziła własną działalność na rzecz demokratyzacji Polski. NZS organizowało protesty, walczyło o prawa studentów i angażowało się w działania przeciwko cenzurze.
  3. Wymagania w dokumentach:

    • Zbierając informacje na temat działalności tych organizacji, należy wskazać ich struktury, cele oraz osiągnięcia w walce o niezależność związkową i demokratyzację Polski.

„Zbieranie informacji na temat działalności NSZZ „Solidarność” i NZS pozwala lepiej zrozumieć, jak te organizacje przyczyniły się do zmian politycznych w Polsce.”


Reakcje władz państw bloku wschodniego na Posłanie I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ „Solidarność”:

  1. Zaniepokojenie i krytyka:
    • Posłanie „Solidarności” do ludzi pracy Europy Wschodniej wywołało zaniepokojenie w krajach komunistycznych. Władze ZSRR i innych krajów bloku wschodniego obawiały się, że przykład Solidarności może zainspirować do działań opozycyjnych w ich własnych krajach. ZSRR krytykowało ideę wspólnej walki robotniczej w całym regionie, obawiając się osłabienia swoich wpływów.
  2. Odpowiedź władz PRL:
    • Rządy krajów bloku wschodniego próbowały wyizolować Solidarność, stosując działania propagandowe oraz naciski polityczne, mające na celu obniżenie jej znaczenia na arenie międzynarodowej.

„Posłanie Solidarności wywołało reakcje państw bloku wschodniego, które obawiały się rozprzestrzenienia ruchu opozycyjnego w regionie.”


Kim byli Władysław Siła-Nowicki, Marian Jurczyk? Jaką pełnili rolę w Solidarności?

  1. Władysław Siła-Nowicki:
    • Władysław Siła-Nowicki był jednym z liderów strajków w 1980 roku, który działał na rzecz współpracy z Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym. Po powstaniu Solidarności był jednym z jej założycieli i pełnił rolę doradczą w organizacji.
  2. Marian Jurczyk:
    • Marian Jurczyk był jednym z liderów strajków w Szczecinie, w Stoczni Szczecińskiej. Był zaangażowany w tworzenie Solidarności na Pomorzu, a także w negocjowaniu porozumień sierpniowych. Po utworzeniu Solidarności stał się jednym z prominentnych działaczy.

„Władysław Siła-Nowicki i Marian Jurczyk odegrali kluczową rolę w tworzeniu Solidarności i walce o prawa robotników, ich działalność była fundamentem sukcesów strajków sierpniowych.”


Wyjaśnienie pojęć:

  1. „Niezależne Zrzeszenie Studentów” (NZS):

    • Organizacja studencka założona w 1980 roku, która wspierała Solidarność i organizowała własne protesty, dążąc do większej swobody i reform politycznych.
  2. „Przerwy w pracy” oraz „karnawał Solidarności”:

    • „Przerwy w pracy” oznaczają okresy strajków, natomiast „karnawał Solidarności” to czas po sierpniu 1980 roku, kiedy Solidarność zyskała pełną legitymację i wsparcie społeczne.

Kim byli: Jan Olszewski, Lech Kaczyński?

  1. Jan Olszewski:
    • Działacz opozycyjny, prawnik, który stał się jednym z czołowych polityków po 1989 roku, pełniąc funkcję premiera. Był zaangażowany w reformy polityczne i systemowe w Polsce.
  2. Lech Kaczyński:
    • Prezes PiS i prezydent Polski, który był jednym z liderów Solidarności. Po 1989 roku Kaczyński stał się jednym z kluczowych polityków III RP, walcząc o reformy społeczne i polityczne.

„Jan Olszewski i Lech Kaczyński odegrali kluczową rolę w przekształceniu Polski po 1989 roku, nie tylko w kontekście politycznym, ale także w budowaniu fundamentów demokratycznego państwa.”