Wyobraźcie sobie, że już zaczęliście pracować w swojej wymarzonej firmie. To super sprawa, ale wiecie, że w tej relacji nie tylko wy macie swoje prawa, ale też obowiązki? I to samo dotyczy waszego szefa, czyli pracodawcy. Obie strony muszą grać fair. Zaraz wam to wszystko wytłumaczę, żebyście byli gotowi na każdą ewentualność.

Podstawy – co każdy powinien wiedzieć:

Każdy pracownik ma swoje prawa, ale też obowiązki. Pracodawca również! Zacznijmy od obowiązków pracownika. Niby prosta sprawa – przychodzisz do pracy, robisz, co ci każą, a potem wracasz do domu. Ale to nie takie proste. W umowie o pracę zapisane są konkretne rzeczy, które musisz przestrzegać:

• Sumiennie wykonywać swoje obowiązki – to znaczy robić to, co ci powierzono, najlepiej jak umiesz.
• Przestrzegać regulaminu pracy – każda firma ma swoje zasady, które musisz znać i ich przestrzegać.
• Dbać o majątek firmy – np. nie niszczyć sprzętu, nie wyprowadzać dokumentów bez pozwolenia.
• Zachowywać bezpieczeństwo i higienę pracy (BHP) – przestrzegaj zasad bezpieczeństwa, żeby nikomu nie stała się krzywda.

To są totalne podstawy. Jeśli ogarniasz te obowiązki, jesteś na dobrej drodze, żeby pracować w pełni legalnie i bez problemów.

Brawo! Jeśli już rozumiesz, jakie masz obowiązki jako pracownik, to jesteś na poziomie wiedzy, który zapewnia ocenę dopuszczającą (2)! Ale to dopiero początek.

Teraz czas na prawa – co może pracownik?

Okej, teraz przejdźmy do tego, na co wszyscy czekają – prawa pracownika. Jakie przywileje przysługują ci jako pracownikowi? I co musisz wiedzieć, żeby móc z nich korzystać? To podstawowe prawa, które każdy musi znać:

• Prawo do wynagrodzenia – to jasne, za pracę należy ci się kasa.
• Prawo do urlopu – co roku przysługuje ci określona liczba dni urlopu (minimum 20 dni, jeśli pracujesz na pełen etat).
• Prawo do bezpiecznych warunków pracy – twój pracodawca musi zadbać o to, żebyś nie narażał się na niebezpieczeństwo w pracy.
• Prawo do ochrony przed dyskryminacją – nie można cię traktować gorzej ze względu na wiek, płeć, rasę czy wyznanie.

Super! Teraz, jeśli znasz zarówno swoje obowiązki, jak i prawa, to jesteś na poziomie oceny dostatecznej (3)! Można z tego cieszyć się, ale możemy iść dalej!

Rozwijamy temat – co powinien wiedzieć każdy dobry pracownik?

No dobra, ale co z szefem? On też nie może robić, co chce. Pracodawca ma wobec ciebie kilka ważnych obowiązków, które musisz znać, żeby się bronić, jeśli coś pójdzie nie tak. Obowiązki pracodawcy to:

• Zapewnienie bezpiecznych warunków pracy – szef musi dbać o twoje zdrowie i bezpieczeństwo. Jeśli pracujesz na budowie, powinien zapewnić ci kask, odpowiedni strój i szkolenie BHP.
• Zapewnienie wynagrodzenia zgodnie z umową – nie ma mowy o opóźnieniach w wypłacie. Jeśli umowa mówi, że dostajesz pieniądze 10 dnia miesiąca, to tak powinno być.
• Respektowanie godzin pracy – pracodawca nie może wymagać od ciebie, żebyś pracował ponad swoje godziny bez zapłaty za nadgodziny.
• Przestrzeganie praw pracownika – szef nie może cię dyskryminować, nękać czy wymagać rzeczy, które są niezgodne z przepisami prawa.

Brawo! Jeśli wiesz, jakie obowiązki ma twój pracodawca, to jesteś już na poziomie oceny dobrej (4)! Ale idziemy dalej, bo jest jeszcze więcej do zrozumienia.

Pełna kontrola nad swoimi prawami – poziom eksperta!

Teraz coś, co może cię uratować w różnych sytuacjach. Warto znać swoje prawa nie tylko w teorii, ale też w praktyce. Czy wiesz, że możesz bronić swoich praw, jeśli coś pójdzie nie tak? Na przykład:

• Jeśli pracodawca nie płaci ci na czas, masz prawo domagać się odsetek za opóźnienie.
• Jeśli pracodawca łamie przepisy BHP, możesz zgłosić to do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), a ta zajmie się sprawą.

Ciekawostka – osoby młodociane, czyli takie, które mają mniej niż 18 lat, mają specjalne prawa. Na przykład, nie można ich zatrudniać w niebezpiecznych warunkach ani zmuszać do pracy nocą. To samo dotyczy osób niepełnosprawnych – one również mają specjalną ochronę prawną.

Gratulacje! Jeśli rozumiesz, że prawo pracy to nie tylko teoria, ale narzędzie, którym możesz się posłużyć w praktyce, i wiesz, jak działać, kiedy coś idzie nie tak, to jesteś na poziomie oceny bardzo dobrej (5) albo nawet celującej (6), jeśli potrafisz zinterpretować konkretne sytuacje w pracy i zastosować odpowiednie przepisy!

I to by było na tyle, jeśli chodzi o obowiązki i prawa pracownika oraz pracodawcy. Teraz wiecie, czego możecie się domagać od swojego szefa, ale też, co wy sami musicie robić, żeby wszystko działało jak trzeba. Wiedza ta jest kluczowa, bo w końcu nie chodzi tylko o to, żeby pracować, ale żeby pracować w warunkach, które są dla was fair.